Steeds weer bereiken mij berichten dat het met de conditie van de jeugdspelers niet goed zit. Niet zelden hoor ik dat wedstrijden bij pupillen hierdoor zelfs verloren zijn gegaan. Graag wil ik u meenemen in het proces van de inspanningsfysiologie.
Wat is voetbalconditie?
Als je het voetbalspel analyseert komt het er op neer dat een speler gedurende 90 minuten instaat moet zijn voetbalhandelingen goed uit te voeren. (volhouden). Alle voetbalhandelingen moeten een bijdrage leveren aan het winnen van de wedstrijd. In voetbaltaal kan je zeggen dat een speler steeds beter instaat moet zijn om te passen, te dribbelen, te trappen, vrij te lopen, druk te zetten, ballen te veroveren, duels om de bal te spelen enz. enz. Hoe beter een speler handelt des te groter is zijn bijdrage aan een positief wedstrijdresultaat. (beter handelen). Hoe hoger het spelniveau des te meer voetbalhandelingen moet een speler verrichten. (vaker handelen). Spelers moeten echter wel instaat zijn “beter handelen” en “vaker handelen“ lang vol te houden. Beter handelen, vaker handelen, volhouden van vaak handelen en volhouden van beter handelen kunnen we samenvatten als voetbalvermogen. Om het voetbalvermogen van spelers te verbeteren moeten we er dus voor zorgen dat de voetbalacties explosiever worden uitgevoerd. (explosiever handelen). Omdat de speler zijn voetbalhandelingen vaker achtereen moet kunnen doen moet hij sneller herstellen. (snel herstellen). Bovendien moet hij het explosiever handelen en het snel herstellen steeds langer volhouden. (90 minuten). Explosiever handelen, snel herstellen, volhouden van explosief handelen en volhouden van snel herstellen zijn de vier conditionele eigenschappen en bepalen de voetbalconditie. Elke eigenschap heeft z’n eigen fysiologische proces. Deze vier voetbalconditionele eigenschappen moeten dus worden getraind met behulp van voetbalconditionele trainingsvormen. Dit zijn vaak vereenvoudigingen van het spel 11 tegen 11.
Explosiever handelen: Bij het trainen van deze eigenschap is het van belang dat spelers tussen de explosieve voetbalhandelingen volledig herstellen. Alleen dan kunnen zij elke volgende handeling steeds weer 100% explosief uitvoeren. Voetbalsprints met veel rust is de trainingsvorm welk het meest geschikt is om deze voetbalconditionele eigenschap te trainen.
Het volhouden van explosief handelen: Bij het trainen van deze eigenschap is de trainingsmethode die zich het best leent het Herhaald Kort Sprintvemogen ( HKS ). Binnen deze trainingsmethode worden 6-10 voetbalsprints ( herhalingen ) uitgevoerd over 15-25 meter. Na elke herhaling is er een rustpauze van 10 seconden. Deze korte rustpauze voorkomt dat spelers volledig herstellen. Het is immers juist de bedoeling dat zij vermoeid raken.
Sneller herstellen: De meest geschikte trainingsmethode voor het beïnvloeden van vaker handelen is de extensieve intervaltraining. Op een hoger niveau dienen spelers vaker te kunnen handelen. Kleine partijvormen zijn dan ook het meest geschikt voor het verbeteren van deze conditionele eigenschap. Tijdens deze partijvormen handelen spelers vele malen vaker dan tijdens de wedstrijd. Meer voetbalhandelingen uitvoeren in korte tijd betekend dat de tijd tussen de handelingen korter wordt. Spelers moeten dus sneller herstellen tussen de handelingen.
Volhouden van snel herstellen: Om het sneller herstellen langer vol te houden is de trainingsmethode extensieve duurtraining het meest geschikt. Grote partijvormen zoals 11 tegen 11, 10 tegen 10 of 9 tegen 9 zijn hier voorbeelden van.
Binnen alle trainingsmethoden is een goede opbouw noodzakelijk. Alle vormen hebben een bepaalde duur (omvang) en worden in series gedaan. Tussen de series is er een rustperiode. Door op de juiste manier de omvang te vergroten in duur en in series worden trainingen steeds zwaarder. Ook door het verkorten van de rustperioden tussen series en herhalingen vindt verzwaring plaats.
Conditietraining is voetbaltraining en voetbaltraining is conditietraining. Zoals u hebt kunnen lezen hebben de vier conditionele eigenschappen een directe relatie met het voetbalvermogen van de speler en kunnen worden getraind door vereenvoudigingen van het voetbalspel 11 tegen 11. Daarom is conditietraining niet los te koppelen van het spel zelf. Het inplannen van het aantal trainingen en wedstrijden per week en het kiezen van de juiste trainingsvormen en wedstrijdbelasting luister zeer nauw en vereist veel kennis. Het plannen van trainingen en wedstrijden binnen een methodisch stappenplan blijft het vertrekpunt bij het samenstellen van een teamperiodisering. Het begrip periodiseren houdt in dat een trainer onder andere rekening houdt met allerlei trainingswetten en trainingsprincipes. Als gevolg van deze opbouw zal de speler instaat zijn meer rendement uit zijn trainingsarbeid te halen. Het periodiseringmodel bestrijkt 6 weken. De cyclus is onderverdeeld in drie blokken van twee weken. Tijdens elk blok worden twee voetbalconditionele eigenschappen getraind. Het periodiseringmodel is feitelijk een soort optelsom van allerlei trainingswetten en trainingsprincipes gekoppeld aan een aantal nieuwe inzichten. Eén van de trainingsprincipes dat als een rode draad door het periodiseringmodel loopt is het werken van omvang (duur) naar intensiteit. Tijdens de eerste twee weken wordt uitgebreid de tijd genomen voor de grote partijvormen (lang volhouden van snel herstellen). Pas na vier of vijf weken komen de kleinere partijvormen en voetbalsprints aan de orde. Deze gedoseerde werkwijze heeft te maken met de wet van de duurzaamheid. Deze wet zegt dat als voetbalconditie in een korte periode toeneemt, deze ook weer snel zal afnemen. Een speler heeft dan minder lang profijt van zijn opgebouwde arbeid. Dit is niet handig als je bedenkt dat een seizoen 10 maanden duurt. Direct hard en vaak trainen in de voorbereiding vergroot de kans dat spelers in november/ december te maken krijgen met een conditioneel verval. Tevens zal het zwaar en vaker trainen gepaard gaan met een verhoogde kans op blessures waardoor een team wellicht niet in haar sterkste opstelling aan de seizoenstart kan beginnen.
Ik schreef eerder al dat elke conditionele eigenschap z’n eigen fysiologische proces heeft. Kennis van deze processen is noodzakelijk. Zo zijn er trainingsvormen waarbij de hersteltijd 24 uur is ( extensieve duurtraining ). Maar er zijn ook vormen met een hersteltijd van 72 uur. De wedstrijd, kleinere partijvormen en voetbalsprints met weinig rust zijn hier voorbeelden van. U zult begrijpen dat dergelijke vormen vlak voor een wedstrijd niet handig is. De speler zal niet volledig herstelt zijn en dus tijdens de wedstrijd eerder afhaken. Kortom de voetbalhandelingen zullen minder in aantal zijn en minder explosief. De bijdrage aan het wedstrijdresultaat laat zich raden.
Het trainingseffect: Een trainingseffect is eigenlijk niets anders dan dat het lichaam na de training sterker is geworden in vergelijking met voor de training. Door trainingsarbeid te verrichten ontstaat schade in het lichaam. Deze schade ontstaat als een speler ineens meer moet doen dan hij totdat moment gewend is. Dit wordt ook wel overbelasting genoemd. Zonder deze overbelasting is een trainingseffect onmogelijk. Het lichaam gaat opzoek naar een manier om zich te herstellen. Door telkens net iets zwaarder te trainen dan dat het lichaam gewend is noemen we “overload”. Het lichaam vind het niet prettig om averij op te lopen en zal na de training deze schade gaan repareren. De beschadigde lichaamsdelen zullen zelfs nog wat sterker worden gemaakt dan ze al waren voor de training. Dit proces wordt supercompensatie genoemd. U begrijpt dan ook dat de dagen na de conditionele prikkel zeer belangrijk zijn. Het lichaam gebruikt deze tijd om te herstellen!!!!
Conditietraining binnen het jeugdvoetballeerproces: Globaal kunnen we stellen dat conditietraining voor de grote groeispurt geen trainingseffect zal hebben. Om een trainingseffect te verkrijgen moet het lichaam over het hormoon testosteron beschikken. Aangezien dit hormoon zeer belangrijk is in het groeiproces zal het niet beschikbaar zijn voor conditionele doeleinden. Conditietraining bij 6 tot 14/15 jarige is dus niet mogelijk!!!!. Deze trainingstijd kunnen we beter gebruiken in het verbeteren van de voetbalvaardigheden.
Ik hoop u hiermee meer duidelijkheid te hebben gegeven in de conditionele aspecten binnen het jeugdvoetballeerproces.
Kor van der Heiden ( technisch jeugdcoördinator)
